فصل تازه در تاریخ کردهای ترکیه؛ پایان اسلحه، آغاز تردید

در تحول سیاسی چشمگیری که می‌تواند آیندهٔ منطقه را به‌گونه‌ای بنیادین دگرگون کند،حزب کارگران کردستان (پ‌کاکا) رسماً اعلام کرده است که ساختار سازمانی خود را منحل کرده و به مبارزهٔ مسلحانهٔ چهل‌ساله‌اش علیه دولت ترکیه پایان می‌دهد.این تصمیم در دوازدهمین کنگرهٔ این گروه در شمال عراق و با استناد به فراخوان عبدالله اوجالان،رهبر محبوس این سازمان،اتخاذ شده است؛کسی که از سال ۱۹۹۹ در جزیره‌ای در نزدیکی استانبول در حبس به‌ سر می‌برد و از نفوذ فکری بالائی در میان هواداران خود برخوردار است.بیانیهٔ رسمی گروه می‌گوید:کنگره دوازدهم تصمیم به انحلال ساختار سازمانی پ‌کاکا و پایان دادن به روش مبارزهٔ مسلحانه گرفته است.بر این اساس،فعالیت‌هایی که تحت نام پ‌کاکا انجام می‌شد،به‌ طور رسمی متوقف شدند.این بیانیه،فارغ از وزن نمادینش،عملاً گامی بزرگ در مسیر کاهش یکی از طولانی‌ترین درگیری‌های مسلحانهٔ خاورمیانه است؛جنگی که از سال ۱۹۸۴ آغاز شد و تا امروز،بنا بر برآوردها،جان بیش از ۴۰ هزار نفر را گرفته است.پ‌کاکا در ابتدا در سال ۱۹۷۸ با هدف تأسیس یک دولت مستقل کُرد یا دست‌ کم کسب خودمختاری بیشتر برای کردهای ترکیه تشکیل شد.در دههٔ نخست،تلاش‌های این گروه عمدتاً بر ارتقاء حقوق فرهنگی کردها و هویت‌طلبی سیاسی متمرکز بود.اما با گذر زمان،به‌ ویژه از میانهٔ دههٔ ۱۹۸۰،پ‌کاکا به مبارزهٔ مسلحانه روی آورد.ترکیه،ایالات متحده و اتحادیه اروپا این گروه را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داده‌اند؛در حالی که بخشی از جامعهٔ کُرد و برخی نهادهای بین‌المللی آن را جنبشی برای بهبود وضعیت اقلیت‌ها می‌دانند.اوجالان که اکنون هدایت روند انحلال سازمان را از زندان بر عهده دارد،در فوریهٔ گذشته خواستار توقف عملیات مسلحانه و حرکت به‌سوی راهکارهای سیاسی و دموکراتیک شده بود.به باور او،پ‌کاکا مأموریت تاریخی‌اش را به انجام رسانده و مسئلهٔ کردها اکنون باید از مسیر قانون‌گذاری،انتخابات و پارلمان حل‌ و فصل شود.ولادیمیر فان ویلخن‌بورخ،تحلیل‌گر مسائل کُردی به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی می‌گوید که بسیاری از کردها در ترکیه از تداوم درگیری‌ها خسته شده‌اند و مشتاق صلح‌اند،اما همچنان دربارهٔ نیت دولت ترکیه تردید دارند.به گفتهٔ او،اگر رجب طیب اردوغان،رئیس جمهور ترکیه،خواهان مصالحهٔ واقعی باشد،باید اقداماتی نظیر آزادی صلاح‌الدین دمیرتاش،رهبر پیشین حزب دموکراتیک خلق‌ها (ها.د.پ) را در دستور کار قرار دهد و به رسمیت شناختن حقوق کردها را آغاز کند.اگر چه پ‌کاکا از ورود مستقیم فرماندهانش به صحنهٔ سیاسی ترکیه سخنی نگفته،اما تحلیلگران معتقدند از این پس،سیاست کُردی از مسیر حزب‌های رسمی مانند ها.د.پ دنبال خواهد شد.با این حال،پرسش‌هائی دربارهٔ واکنش شاخه‌های منطقه‌ای پ‌کاکا در کشورهائی چون ایران،سوریه و عراق مطرح است.تجربه‌هائی مانند جدائی عثمان اوجالان و تشکیل گروهی مستقل در سال ۲۰۰۴ نشان می‌دهد که یکپارچگی سازمان پس از انحلال،لزوماً تضمین‌شده نیست.این تحول در شرایطی رخ می‌دهد که رجب طیب اردوغان به‌ دنبال تقویت وجههٔ بین‌المللی خود است.او اخیراً میزبان گفت‌ و گوهای صلح میان روسیه و اوکراین بوده و در حال رایزنی با دولت‌های بغداد و اربیل برای تعیین ساز و کاری جهت تحویل سلاح‌های پ‌کاکا است.اردوغان اعلام کرده که برنامه‌هائی دربارهٔ چگونگی مشارکت دولت‌های همسایه در روند خلع سلاح تروریست‌ها در خارج از مرزها در جریان است.