ضرورت ثبت و ضبط فرهنگ و ادب این دیار دیرپا که سال‌ها و سده‌ها به صورت شفاهی و سینه به سینه به نسل‌های نوآمده منتقل شده است،در زمانۀ ما به دلیل تغییر شیوۀ زیست مردمان، گسست نسلی و کم‌شدن دور همی‌های خانوادگی برای شعرخوانی و روایت متل‌ها و داستان‌ها و افسانه‌ها،بیش از پیش احساس می‌شود.”ظاهر سارایی”،شاعر و پژوهشگر فرهنگ و ادب بومی یکی از پیشگامان این عرصۀ خطیر است که همواره با تلاش و تکاپو در پهن‌دشت فرهنگ و ادب کُردی ایلامی به کند و کاو پرداخته و آثار ارزشمند و ماندگاری را به یادگار گذاشته است.وی که خود برآمده از متن و بطن این فرهنگ غنی است،نه تنها به گردآوری و شرح و تصحیح آثار شاعران متقدم همت گماشته،بلکه چندصد بیت به زبان فارسی و کُردی در قالب چند مجموعۀ وزین بر این گنجینۀ گران‌بها افزوده است.سارایی که با سلوک معلمی،سایه‌گستر فرهنگ و ادب کُردی شده است،حلقۀ وصل مناسبی بین نسل گذشته و حال ایجاد کرده و جریان شعر و ادب کُردی ایلامی را به نرمی و آرامی راهبری می‌کند. فضل تقدم و نقش موثر وی در شکل‌گیری جرگه‌های ادبی و حضور فروتنانه و انگیزه‌بخش ایشان در انجمن‌ها و محافل شعر و ادب و نیز مشارکت فعال در سیاست‌گذاری و برگزاری رویدادهای شاخص فرهنگی؛سارایی را به چهره‌ای مقبول و مرجع بدل کرده است.سارایی که در حوزۀ شعر و ادب نام و آوازه‌ای فرا استانی و حتی ملی دارد،شخصیتی جامع‌الاطراف و چهره‌ای معتدل است که گاه در قامت یک فعال فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و گاه در قامت یک شاعر و ادیب چیره دست ظاهر می‌شود،اما مرکز ثقل کار و فعالیت وی فرهنگ و ادب بومی است.از این رو،قدرشناسی از یک عمر تلاش فرهنگی،ادبی، پژوهشی و آموزشی ایشان،کاری به‌غایت بایسته و اقدامی شایسته است که فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام به افتخار آن نائل آمده است.