برجام، خلق یک شاهکار بود

اخیراً عده ای با آنالیز غیر منطقی و آسیب زا به تشریح متن برجام Agreement و مفاد آن به ویژه بخش هائی که از آن به عنوان عجیب ترین متن در روابط بین الملل توصیف می کنند، روی آورده اند، افرادی از جریان یک تفکر که حقیقتاً در طول سال های سال بدون توجه به منافع ملی National interests یعنی مصلحت تک تک شهروندان و چگونگی زندگی آنان مخصوصاً (معیشت) و توسعه مملکت، قدرت به دست و رها شده چه با اظهارنظر، چه در عمل و چه با مصوبات کذا و کذا، باز هم پر هزینه نشان داده اند، اینک و در این روزها، با توجه به شرایط مستحدثه که در نتیجۀ همان نگاه و سیاست یک سویه One-sided policy همین جریان، تحصیل شده به تجزیه و تحلیل متن برجام به ویژه ارتباط آن با مکانیسم ماشه یا همان اسنب بک، می پردازند. لُب کلام این گروه این استکه برجام و محتوای آن که در دولت اسبق به امضاء رسیده [بدون آن که توجه شود، در متن آن عبارت (بازگشت به مکانیسم ماشه) پیوست خورده است]. به عبارتی گویا این توافق از سوی ۵+۱ زمانی امضاء شد که اِعمال اسنب بک را به عنوان شرط تحصیل این توافق، اعلام کرده اند و در نتیجه طرف دیگر یعنی دولت اسبق با علم به این حقیقت تن به چنین معاهده ای داده است و… اما محتوای این پرونده را می توان در یک glass room، دید و نیازی به دور و پس خیز، ندارد. ببینید بر اساس قطعنامه های سازمان ملل مرتبط با برنامه  هسته ای ایران، اصولاً قبل از امضای برجام در سال ۱۳۹۵ از عبارت حقوقی (فصل هفتم Chapter VII of the United Nations Charter و واژه تکمیلی مکانیسم ماشه Snapback Mechanism )، استفاده شده است و در متن تحریم ها آمده بوده، آن چه که در برجام اتفاق افتاد اعضای شورای امنیت که چکیده آن می شود ۵+۱ متعهد شدند در صورتی که تهران به مدت ۱۰ سال یعنی تا همین ۲۰۲۵ و دقیقاً تا پایان دهه نخست از مهرماه از همین سال به تعهدات خود منضم در این معاهده بین المللی عمل کند، همۀ تحریم ها Sanctions  و پیوست های حقوقی منضم در آن، به صورت خودکار (کان لم یکن) یعنی ملغا خواهد شد. ممکن است گفته شود، اصولاً چرا این معاهده با این شکل از محتوای حقوقی را پذیرفتند؟ نخست مگر با رفتار و شعار های امثال شما، گزینه دیگری هم‌ پیش رو بود؟، غیر از این مفاد این توافق بر مبنای منشور سازمان ملل متحد تدوین و به امضا رسید. یعنی شورای امنیت به عنوان زیر مجموعه این نهاد جهانی نمی توانسته مغایر متن حقوقی اولیه که خود قبلاً در چارچوب منشور مدوّن و تأیید کرده را بدون قید پیش شرط بر مبنای همان محتوای حقوقی، بازتعریف یا اِعمال کند و… پس لطفاً سکوت کنید به نظر سنگین تر هستید، الان سه هفته ای تا تحقق یک عدالت در روابط بین الملل فرصت وجود دارد. نمی بایستی زمان را از دست داد، اینک روسیه و چین نشان داده اند که قطعاً در چارچوب تأمین امنیت ملی آن ها قرائت می شود، با فعال سازی مکانیسم‌ ماشه مخالفت کرده اند، چرا این روال یعنی تحولات در ایران با امنیت ملی روسیه در تناقض است زیرا مسکو وقتی نزدیکی ناتو NATO را در مرز خاکی خود بر نتابید قطعاً همین سیاست را در سرحد آبی مرز آبی (Maritime boundary) یا مرز دریائی خود نیز جویاست و این یعنی در جائی در روابط تهران و مسکو دست برتر را اصولاً باید اولی داشته باشد. و …، این دو کشور قدرتمند توصیه نامه ای دال بر  استمهال ۶ ماه ای ۶-month grace period را به شورای امنیت ارائه داده اند که می تواند به مثابه یک برون رفت از وضع موجود تلقی کرد، اما سیاست خارجی تهران می بایستی با درک شرایط مملکت به ویژه جسم و روح آن سنجید یعنی می بایستی با اتحادیه اروپا وارد مذاکرات بیشتری More negotiations شد، بی تردید روسیه اجازه نزدیک شدن ناتو از طریق دریا به مرزهای خود را نمی دهد، همچنان که از طریق مرزهای خاکی نیز این وضعیت را تحمل ناپذیر نشان داد و این یعنی مسکو سیاست راهبردی خود را در ازای اقلیم پیرامون در حفظ شرایط geopolitics سیاسی موجود تعریف کرده، اما باید خاطر نشان کرد، در روابط بین الملل International relations، خوش بینی، اما گاهی خوش خیالی است. بعضی ها که هم اینک از محتوای حقوقی برجام ایراد می گیرند هر چند انتقاد تند و تیز تا سطح مخالفت هم در دنیای توسعه و پیشرفت Development and progress ستودنی و یک رویۀ متعارف است اما این روال یافتگی برای همیشه نمی تواند یک سویه باقی بماند، شما در جاهائی بسیار مخاطره آمیز و پر هزینه مغایر با قواعد بین المللی به ویژه منشور سازمان ملل همواره لب به سخن باز می کنید، ککتان هم نمی گزد آن وقت بر سر یک متن که قید غیر از آن ناممکن است، سر و صدا به راه می اندازید، بر اساس استاندارد حکمرانی در ایران، برجام Joint Comprehensive Plan of Action را می توان خلق یک شاهکار در روابط بین الملل نامید. قطعاً رفتارهای پر خرج شما در حافظه ها memories خواهد ماند.